Obrączkowanie bocianów białych

Od dawna człowieka fascynowało życie ptaków, co się z nimi dzieje, gdy nie widzi ich oko ludzkie i dokąd docierają podczas swoich wędrówek. Od 1899 roku na świecie zaczęto zakładać im obrączki z numerem, dzięki którym możliwe stało się dokładniejsze poznanie ich życia. W Polsce dzikie ptaki obrączkuje się od 1931 roku, a zajmuje się tym Stacja Ornitologiczna, która jest częścią Muzeum i Instytutu Zoologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Obrączkarzami są licencjonowani współpracownicy Stacji, których wykaz można znaleźć na jej stronie internetowej: www.stornit.gda.pl/start.html.  Aby uzyskać licencje obrączkarza trzeba przejść wieloetapowe szkolenie trwające kilka lat, po którym zdaje się egzaminy.

Wśród obrączkowanych ptaków znajduje się również bocian biały (ciconia ciconia).  Na początku historii jego obrączkowania zakładano obrączkę na skok (tylną część nogi, poniżej stawu skokowego), obrączki były małe, aby odczytać zapisany na nich numer, trzeba było ptaka trzymać w rękach. W późniejszym czasie wprowadzono inny model obrączki, który umożliwiał odczytanie numeru przez  lornetkę i zaczęto zakładać ją na goleń, powyżej stawu skokowego. Sposób ten został uznany za bezpieczny, jednak jak się później okazało było inaczej. Jak tłumaczy dr Wojciech Kania ze Stacji Ornitologicznej MiIZ PAN, problem pojawił się, gdy bociany poleciały na zimowiska, gdzie w celu ochłodzenia organizmu strzykają roztworem kwasu moczowego na nogi. Wówczas kwas może dostać się pod założoną na goleń obrączkę, gdzie wysycha w szybkim tempie i wypełniając całą obrączkę może doprowadzić do urazów. Po przedstawieniu sprawy na konferencji Europejskiej Unii Obrączkowania Ptaków w 1987 roku, odstąpiono od zakładania obrączek na goleń i wrócono do zakładania obrączek na skok. Dodatkowo zastąpiono wysokie obrączki niskimi, gdyż mają mniejszą szansę przylepienia się do zasychających na skoku odchodów.

Według Instrukcji Obrączkowania Dzikich Ptaków w Polsce wydaną przez Stację Ornitologiczną MiIZ PAN, obecnie zakłada się obrączki na skok, chyba, że założenie ich w tym miejscu jest z różnych przyczyn niemożliwe.

Obrączkowanie bocianów dostarczyło nam wielu cennych wiadomości. Dzięki niemu poznaliśmy główną przyczynę śmiertelności tych ptaków podczas wędrówek na zimowiska. Bociany przelatując przez Bliski Wschód i północną Afrykę są zabijane przez tamtejszych mieszkańców. Dzięki informacjom od przypadkowych znalazców o napotkaniu obrączkowanego ptaka wiemy, że w Polsce ponad 60% młodych ginie rocznie od porażenia prądem lub zderzenia z napowietrznymi przewodami lub podtrzymującymi je słupami.       

Monika

PTPP „pro Natura”

W artykule wykorzystano materiały:     

1.     Zielone Brygady. Pismo Ekologów ;

2.      Instrukcja Obrączkowania Dzikich Ptaków w Polsce wydana przez Stację   Ornitologiczną MiIZ PAN, Gdańsk 2008

• Gdzie założyć gniazdo?
• Zmiany umieszczenia gniazd w ostatnich czasach.
• Pochwała strzechy
• Człowiek odrutował krajobraz
• Gdzie znaleźć pokarm?

• Czy wszystko trzeba meliorować?
• Chemizacja ma też strony ujemne
• Jakie szanse ma bocian?
• Ochrona bocianów
• Ochrona bocianów: jest już początek
• Jak chronić żerowiska
• Bocian biały jako gatunek wskaźnikowy i tarczowy
• Czy może być "zupa z bociana"?
• Bywają też problemy w zgodnym współżyciu.
• Nie zawsze był kochany
• Co wynikło ze współpracy z energetykami
• Co robić gdy ...
• Telemetria satelitarna jedną z najdokładniejszych metod obserwacji bocianów
• Lęgowiska bociana białego w Afryce
• Śmierć bocianich piskląt w Łasku
• Przyziemny dom bociani
• Zabójcza „moc” sznurków
• Ośrodki rehabilitacyjne dla bocianów
• Najdłuższy sznurek świata dla ochrony bocianów